Borelioza w większości przypadków to choroba całkowicie uleczalna, jednak warunkiem tego jest jej wczesne rozpoznanie, co wbrew pozorom może nie być proste.
Aby uzyskać pewność obecności boreliozy, należy skorzystać z wszystkich proponowanych na rynku testów. Oprócz klasycznych testów z krwi warto wykonać badanie biorezonansem.
Biorezonans jest bardzo czułą metodą diagnostyki i skuteczną w wspomaganiu leczenia tego trudnego schorzenia.
Testy wykonujemy przy użyciu sprzętu biorezonansowego Bicom 2000.
Badanie jest nieinwazyjne i bezbolesne. Wynik jest natychmiastowy.
Czas trwania testu wraz z konsultacją wynosi ok. 45 min
Co to jest Borelioza?
Borelioza jest chorobą zakaźną wywołaną przez bakterie należące do krętków (Borrelia burgdorferi, Borrelia garinii, Borrelia afzelii, Borrelia japonica i inne), a dochodzi do niej przez ukąszenia przez kleszcza, który był zarażony patogennymi krętkami.
Borelioza jest nazywana wielkim imitatorem, gdyż jej objawy bywają rożnorodne i mogą być mylone z objawami wielu innych chorob, tak rożnych jak: zapalenie stawow, porażenia nerwowe, wady serca lub choroby psychiczne, a nawet takich jak stwardnienie rozsiane, czy choroba Alzheimera.
Jak rozpoznać boreliozę?
Wczesne rozpoznanie choroby jest ważne z dwóch powodów:
- im wcześniejsze leczenie, tym większe prawdopodobieństwo wyleczenia,
- tylko w najwcześniejszym okresie występują (choć nie u wszystkich zakażonych) objawy, pozwalające na stosunkowo łatwe rozpoznanie tej choroby.
W okresie późniejszym (przewlekłym) znacznie trudniej rozpoznać tę chorobę.
U wielu chorych, w ciągu kilku dni lub tygodni od ukąszenia przez zakażonego kleszcza, pojawia się charakterystyczny rumień. Za typowy rumień uważa się zmianę skórną o średnicy przynajmniej 5 cm, stopniowo z czasem blednącą od środka.
Niestety nierzadko:
- rumień może przybierać rożne formy i mieć rożną wielkość (również mniej niż 5 cm), a wtedy rozpoznanie staje się trudniejsze,
- rumienia może w ogóle nie być,
- wielu ugryzionych nie zauważa rumienia lub nie wiedząc czym jest, lekceważy go.
U części chorych w ciągu kilku dni lub tygodni po ukąszeniu kleszcza mogą wystąpić objawy pseudogrypowe. W najgorszej sytuacji są ci, którzy nie zauważyli ukąszenia kleszcza i nie zaobserwowali charakterystycznego rumienia. Pierwsze objawy pseudogrypowe mogą wówczas zostać mylnie zinterpretowane jako niewinna infekcja wirusowa. Następne, pojawiające się i narastające później, bywają interpretowane jako symptomy innych chorób.
Boreliozę należy podejrzewać zawsze, jeżeli u człowieka poprzednio zdrowego pojawiają się objawy z kilku układów naraz, np. z układu kostnostawowego, endokrynnego i nerwowego, a rutynowo wykonywane badania laboratoryjne nie wykazują odchyleń lub wykazują tylko minimalne zmiany. Objawy mogą być zróżnicowane zarówno pod względem ich ilości i intensywności, jak i układu w którym występują.
Poniżej podajemy objawy najczęściej występujące w zaawansowanej boreliozie. Trzeba pamiętać, że mogą one występować także w innych chorobach i ich obecność jeszcze nie przesądza o rozpoznaniu boreliozy.
Jeżeli ktoś ma kilka poniższych objawów, a jego leczenie nie przynosi efektów, należy rozważyć, czy przyczyną tego stanu nie jest borelioza.
- gorączka, poty, dreszcze, fale gorąca z nieznanych powodów,
- zmiana masy ciała (przybranie lub utrata),
- zmęczenie (napadowe lub stałe), ociężałość, słaba wytrzymałość fizyczna,
- bezsenność, płytki sen, bezdech nocny,
- wypadanie włosów z nieznanych powodów,
- budzące ze snu drętwienie kończyn lub tylko palców (czasem bardzo zmienne),
- drętwienie języka (zwłaszcza jego czubka) lub warg oraz zaburzenia smaku,
- bóle gardła,
- bóle jąder,
- bóle bioder,
- bóle i kurcze mięśni,
- tiki mięśni twarzy lub innych mięśni,
- różnorakie bóle głowy,
- bóle i obrzęki stawów, często zmienne i „wędrujące”, sztywność stawów i kręgosłupa szyjnego oraz trzeszczenie szyi,
- bóle zębów (bez wyraźnych powodów stomatologicznych),
- nieregularna menstruacja z nieznanych powodów,
- nieoczekiwane wytwarzanie mleka, bóle piersi,
- podrażniony pęcherz lub zakłócenie działania pęcherza moczowego,
- utrata sprawności seksualnej lub utrata libido,
- bóle i podrażnienie żołądka,
- refluks żołądkowo-przełykowy,
- zmiana rytmu wypróżnień (zaparcia lub biegunki),
- bóle w klatce piersiowej i w żebrach,
- przeszywające bóle,
- krotki oddech, kaszel, zadyszka,
- skoki pulsu i skoki ciśnienia krwi,
- bloki serca lub inne arytmie (zwykle zmienne i oporne na leczenie) oraz szmery w sercu,
- kardiomiopatia przerostowa,
- kłucia, mrowienia o zmiennym charakterze; utrata czucia jak w polineuropatii oraz palenie skory,
- zapalenie nerwu trójdzielnego,
- jednostronny paraliż twarzy (paraliż Bella),
- zaburzenia widzenia: podwójne rozmyte widzenie, czarne plamy w polu widzenia, nadwrażliwość na światło (zwykle badanie okulistyczne nie wykazuje zmian),
- zaburzenia słuchu: dzwonienie w uszach, bóle uszu, nadwrażliwość na dźwięk,
- nasilona choroba lokomocyjna, zawroty głowy, utrata równowagi,
- zła tolerancja alkoholu i nasilanie się objawów po alkoholu,
- zaburzenia koncentracji i otępienie: trudności w znalezieniu potrzebnego słowa, problemy z rozumieniem tekstu czytanego, wzmożona ilość błędów ortograficznych, trudności w rozumieniu dłuższych zdań,
- trudności w rozumieniu szybkich dialogów, liczne wypadki „z nieuwagi”, zapominalstwo, luki pamięciowe, dezorientacja, uczucie „odrealnienia”,
- zmiany nastroju, drażliwość, depresja,
- „parkinsonowskie” drżenia rąk i innych części ciała,
- czterotygodniowa cykliczność symptomów: dwa tygodnie lepiej, dwa tygodnie gorzej,
- nadwrażliwość skory, bolesność na dotyk,
- stany zapalne gruczołu krokowego o nieustalonej przyczynie,
- nadwrażliwość na chemikalia i zapachy,
- nietypowe ataki padaczkowe,
- zapalenie wątroby,
- porażenia nerwów obwodowych.
Lekarze zwracają również uwagę na inne objawy:
- świąd skory,
- częste anginy (Plauta-Vincenta),
- hypotonię ortostatyczną,
- guzki tarczycy,
- objawy tężyczkowe i inne.
Powyższa lista nie wyczerpuje wszystkich możliwych objawów, ale zawiera te najczęściej spotykane. Z uwagi na tak wiele możliwości, u chorych konstelacje objawów mogą być bardzo rożne. Dzieje się tak dlatego, że choroba atakuje głownie tkankę łączną, która stanowi budulec dla całego układu ruchowego oraz wszystkich narządów. Bakterie boreliozy są także znajdowane w tkance nerwowej oraz mięśniowej. Objawy kliniczne mogą być podstawą do podjęcia leczenia, nawet gdy nie zauważyliśmy kleszcza.
Objawy boreliozy
- Ogólne:
- złe samopoczucie, objawy grypopodobne, zmęczenie, bóle mięśniowo-stawowe, gorączka
- Skórne:
- rumień na skórze, który powstaje przy boreliozie bezpośrednio po ugryzieniu przez kleszcza, Zmiana skórna jest czerwona i najczęściej ma kształt okręgu lub owalu. Początkowa wielkość może być od 1 cm i rozrasta się nawet do kilkunastu centymetrów. Nie boli i nie swędzi. Utrzymuje się od kilku dni do kilku miesięcy.
- chłoniak limfocytowy skóry. Ma wygląd guzka o czerwono-niebieskim zabarwieniu. Ta zmiana skórna boreliozy także jest niebolesna. Jej najczęstsza lokalizacja jest inna niż rumienia, który najczęściej występuje na rękach lub nogach, a chłoniak na płatku lub małżowinie usznej, brodawce sutkowej, a czasami na mosznie. Zmiana taka jest dosyć rzadka i jeżeli już, to częściej występuje u dzieci.
- zanikowe zapalenia skóry. Objawia się ona niesymetrycznymi czerwonosinawymi zmianami na skórze rąk lub nóg. Początkowo kończyny mogą sprawiać wrażenie obrzękniętych, późniejszym takim objawem boreliozy jest stopniowe ścieńczenie skóry, aż zaczyna ona przypominać bibułę
- Neurologiczne:
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, objawy: bóle głowy, sztywność karku, a także nudności i
- wymioty
- zapalenia nerwów czaszkowych odpowiedzialnych między innymi za prawidłową mimikę twarzy. Przy zapaleniu nerwu twarzowego przy boreliozie dochodzi do widocznych zmian w wyglądzie twarzy – może opadać jeden kącik ust
- zaburzenie widzenia, nadwrażliwość na światło
- nerwobóle, drętwienia czy mrowienia w nogach lub rękach. Zdarzają się także upośledzenie siły mięśniowej, a także zaburzenia czucia w obrębie kończyn, drżenia oraz nadwrażliwość na dotyk
- depresja, zaburzenia koncentracji i nastroju.
- Narządowe:
- objawy, które mogą sugerować grypę lub inną infekcję wirusową, takie jak gorączka, poty, dreszcze, uderzenia gorąca.
- przewlekła borelioza może także powodować chudnięcie, zmęczenie, ociężałość, obniżenie sprawności fizycznej, a także bezsenność i wypadanie włosów.
- Stawowe:
- obrzęki i bóle stawów (zwykle zajęte są duże stawy: kolana, barki, łokcie). Czasami choroba stawów może przejść w formę przewlekłą i prowadzić do nieodwracalnego zniszczenia powierzchni stawowych.
- Sercowe:
- zaburzenia rytmu serca, kardiomiopatia.
Z jakimi chorobami borelioza jest najczęściej mylona?
Ponieważ znajomość boreliozy i innych chorób odkleszczowych jest wśród lekarzy niewielka, usiłują oni „szufladkować” chorych na boreliozę w ramach swej wiedzy i przypisują im rożne bardziej znane choroby, nawet gdy nie wszystko w rozpoznaniu do końca pasuje. Stwierdzają np. nietypowo przebiegające stwardnienie rozsiane bez zmian w obrazie rezonansu magnetycznego (MRI).
Pacjentom z boreliozą przypisuje się ponadto dosyć często nieprawidłowo:
- nerwicę — pomimo dodatnich wyników testów na boreliozę i braku objawów nerwicy;
- zespół Munchhausena — pacjent wymyśla objawy, aby stać się centrum zainteresowania dla lekarza;
- zespół Munchhausena per procura (by Proxy) — rodzic wymyśla lub sam powoduje objawy dziecka, aby zyskać zainteresowanie i uwagę lekarza;
- reumatyzm — kiedy dominują objawy stawowe;
- zespoł przewlekłego zmęczenia — gdy dominującym objawem jest zmęczenie;
- fibromialgię — ktora w zasadzie nie jest chorobą, lecz raczej zespołem bólowym o nieznanej etiologii, na który nie ma skutecznego leczenia;
- toczeń rumieniowaty (lupus) — w boreliozie wychodzą niekiedy fałszywie dodatnie próby na toczeń, ustępujące po leczeniu antybiotykami;
- stwardnienie zanikowe boczne (SLA)5 — jeżeli borelioza przebiega bardzo burzliwie z rozległymi ubytkami neurologicznymi;
- zespoł Guillian-Barre — jeżeli dominują polineuropatie.
Część lekarzy LLMD6 wierzy, że borelioza leży u podstaw dużej części chorób degeneracyjnych układu nerwowego, chorób układu krążenia, arytmii serca, chorób układu pokarmowego i ADHD7. Ich zdaniem należałoby rozważyć wykonywanie testow na boreliozę w diagnostyce różnicowej migren, mononukleozy zakaźnej, choroby Parkinsona, autyzmu, choroby Alzheimera, paraliżu Bella, choroby afektywnej i zapalenia opon mózgowych oraz rożnego rodzaju zaburzeń endokrynologicznych, gdyż i tu zdarzają się pomyłki diagnostyczne. Wyliczone powyżej choroby nie wyczerpują całej gamy możliwych pomyłek. Może się też zdarzyć odwrotnie: lekarz rozpozna boreliozę klinicznie lub na podstawie fałszywego wyniku testu ELISA, choć jej w rzeczywistości nie ma. Zdarzają się przypadki mylnego rozpoznania boreliozy u pacjentów z zatruciem toksynami grzybiczymi, niedoborem witaminy D, niedoborem magnezu, zespołem Sjogrena, nadwrażliwością na gluten lub chorobą Charcot Marie Tooth. Prowadzi to do niepotrzebnego leczenia antybiotykami.
Koinfekcje
Co to są koinfekcje?
Bardzo często kleszcz przekazuje nam obok boreliozy cały koktajl czynnikow zakaźnych, z ktorych część jest do dziś nieznana nauce. Wśrod nich szczegolną rolę odgrywają zarazki bartonelozy i babeszjozy. Te choroby wymagają zupełnie innego leczenia niż borelioza i wydaje się, że bez ich uprzedniego wyeliminowania trudno o wyleczenie boreliozy. Zdarza się też, że ktoś zostaje przez kleszcza zakażony innymi chorobami, ale nie boreliozą. Badania naukowe wskazują, że kleszcze są zakażone bartonelozą w około 40%, boreliozą w 10–60%, a babeszjozą w około 20%. Amerykańskie obserwacje sugerują (praca jeszcze nie opublikowana), że aż 90% kleszczy jest zakażonych mykoplazmami. Według doktora G. Nicolsona do 65% pacjentow z boreliozą ma rownież infekcje mykoplazmami. Badania na koinfekcje najlepiej wykonać w miarę szybko, na początku leczenia, by poźniej nie tracić czasu na nieprawidłowe leczenie.
Czy przy braku objawów wskazujących na koinfekcje należy robić badania w tym kierunku?
Analiza symptomow koinfekcji jest tylko przybliżoną formą diagnozy, koinfekcje mogą mieć przebieg ukryty i zdarza się często, że ktoś bez charakterystycznych symptomow może być jednak nimi zarażony. Ponadto objawy wielu chorob pokrywają się, co utrudnia diagnozę.
Warto rownież wykonać testy na inne koinfekcje odkleszczowe: mykoplazmy, jersinię i anaplasmę (Ehrlichię). Wielu chorych na boreliozę jest rownież zakażonych Chlamydią, ktora poźniej często osiedla się w organizmie osłabionym chorobami odkleszczowymi. Występowanie wspołinfekcji (koinfekcji) wiąże się z modyfikacją leczenia. Pomijanie koinfekcji w terapii powoduje często jej nieskuteczność i znacznie wydłuża czas leczenia
Jakie choroby przenosi kleszcz?
Jest ich wiele, a najbardziej znane to:
- Borelioza — spowodowana zakażeniem przez bakterię Borrelia burgdorferi sensu lato. Choroba przenoszona jest w Polsce przez kleszcze I. ricinus i I. persulcatus,
- Kleszczowe zapalenie mozgu spowodowane przez wirusa FSME z grupy flawiwirusow przenoszonego przez kleszcze Ixodes scapularis,
- Gorączka Gor Skalistych spowodowana przez Rickettsia rickettsii (głownie w obu Amerykach),
- Inne choroby z rodziny riketsji, np. Rickettsia slovaca (TIBOLA), przenoszona przez Dermacentor lub Rickettsia conori, przenoszona przez Riphicephalus sanguineus,
- Bartonelloza,
- Babeszjoza (Babesia microti, B. divergens, B. equi, i inne) przenoszona przez kleszcze I. scapularis, I. pacificus,
- Erlichioza (anaplazmoza) wywoływana przez Ehrlichia chaffeensis i E. Equi (nowa nazwa to Anaplasma phagocytophilum). Chorobę przenosi kleszcz scapularis,
- Dur powrotny (gatunki Borrelia),
- Tularemia spowodowana przez Francisella tularensis,
- Bruceloza spowodowana przez Brucella abortus i inne gatunki Brucelli,
- Gorączka Q powodowana przez bakterie Coxiella brunetii,
- Porażenie kleszczowe spowodowane przez toksynę odkleszczową,
- Mykoplazmoza spowodowana przez Mykoplasma pneumoniae i Mycoplasma fermentans (incognitus).
Na pewno pozostaje jeszcze spora grupa chorób wywoływanych przez kleszcze.
Choroby koinfekcyjne
Choroba z Lyme jest wynikiem ukąszenia przez kleszcza. Kleszcze są nosicielami wielu bakterii i zakażają swoich żywicieli wieloma rożnymi makroorganizmami. Borelioza jest tylko jedną z przenoszonych przez nie chorób.
Choroba z Lyme może przebiegać bardzo rożnie. Wiele zależy od układu odpornościowego człowieka, który z kolei zależy od genów odziedziczonych po przodkach. Zmienia się także wraz z wiekiem i innymi czynnikami, takimi jak stres, inna choroba, uraz lub ciąża oraz stopień zatrucia środowiska. Wiele zależy od składu mieszanki chorobotwórczej przekazanej przez kleszcza. Zdarza się dość często, że ludzie zakażeni przez kleszcza i nie leczeni, nie chorują, albo rozwijają tylko subtelne, zmienne objawy trwające całe lata. U części z nich po kilku lub nawet kilkudziesięciu latach utajonej lub skąpoobjawowej choroby mogą się pojawić pełne, silne objawy choroby z Lyme.
Choroba może długo pozostawać w formie utajonej, by ujawnić się po latach od zakażenia. Dzieje się tak często wtedy, gdy układ odpornościowy słabnie z powodu starzenia się, innych chorób lub pod wpływem działania dodatkowych czynników. Czasem bywa również tak, że ciężka forma choroby pojawia się szybko po zakażeniu.
Warto zaznaczyć, że inna choroba krętkowa — kiła (syfilis), też potrafi przetrwać w ludzkim organizmie w utajeniu nawet przez dziesiątki lat, by później wybuchnąć z całą siłą.
Często choroba może mieć bardzo ciężki przebieg, całkowicie niszcząc zdolność do pracy oraz ograniczając samodzielność. Może także dramatycznie obniżyć jakość życia z powodu dokuczliwych objawów reumatologicznych i neurologicznych, różnorakich bólow oraz przewlekłego, nienaturalnego zmęczenia.
W niektórych przypadkach może być nawet przyczyną zgonu, zwykle z powodu zaburzeń rytmu serca lub niewydolności wątroby.
Jak przebiega choroba z Lyme bez leczenia, jakie ma objawy i czym grozi?
Przebieg tej choroby może być bardzo rożny, ponieważ może ona atakować rożne tkanki (tkanka łączna, nerwowa i mięśniowa) i rożne narządy. Objaów może być tak wiele, że praktycznie żaden podręcznik dla lekarzy nie podaje ich pełnej listy. Liczba rożnych objawów może nawet przekraczać setkę, co jest niewątpliwie jednym z powodów trudności w rozpoznawaniu choroby z Lyme. Jedną z cech rozwiniętej choroby jest nawrotowość tzn. niektóre objawy czasowo znikają, by po jakimś czasie powrócić. Część pacjentów wyraźnie zauważa miesięczne wahania objawów — cykle 3–4 tygodniowe. W bardzo zaawansowanej chorobie objawy trwają cały czas, więc nie można wtedy mówić o nawrotowości. Zdarzają się samoistne remisje lecz są bardzo rzadkie. Chorzy z lżejszym przebiegiem choroby mogą prowadzić w miarę normalne życie, niejako lekceważąc chorobę. Ciężej chorzy na ogół nie są w stanie pracować i wymagają opieki w codziennym życiu.